We zien een verschijnsel opduiken in ons dagelijkse werk. Wat we zien is een patroon dat vooral voorkomt bij zelfbewuste, intelligente mensen, die in hun leven te maken hebben gehad met traumatische gebeurtenissen of (langdurig) zijn blootgesteld aan minder gezonde omgevingen. We zullen het er allemaal over eens zijn dat dat impact heeft op een mens. In hun zoektocht naar de juiste hulp, raken ze getraind en geoefend in het omgaan met hulpverleners die alleen maar vanuit hun diagnostisch model naar hen kijken. Hun mens-zijn, hun identiteit raakt steeds verder op de achtergrond en ze gebruiken hun intelligentie om zich weerbaar te houden tegen het gebrek aan erkenning van wie ze zijn. De boodschap is steeds: je hebt een probleem dus jij bent stuk. En daarmee heb je als hulpzoekende kennelijk alle recht op gezonde inbreng verspeeld.
We schrikken van het verlies van waardigheid. We zijn geschokt als we de desastreuze gevolgen van het niet-gezien worden ervaren in het contact. Als we er een naam aan moesten geven zouden we het een ‘GGZ-immuniteitssyndroom’ noemen...
Wat we zien is, dat als dit type mens zich tot de GGZ richt voor hulp, ze vaak van de regen in de drup raken: binnen de GGZ is het een noodzaak om eerst de juiste diagnose te stellen alvorens een behandeling te starten. Door de extreme focus op het vinden van het juiste label, raakt de mens achter het probleem totaal uit zicht. Als deze mens zinnige vragen stelt over zijn of haar eigen toestand en de daarbij gestelde diagnose, ontstaat een raar gevecht: omdat de hulpverlener in zijn of haar protocollaire rol moet blijven en de patiënt in zijn/haar rol als patiënt, verdwijnt de ‘mens’ achter de klacht volledig uit beeld. Een bizarre reeks elkaar opvolgende diagnoses is het gevolg. Niemand wordt daar beter van. Sterker nog, we zien intelligente mensen die harder kapot gaan dan dat ze geholpen worden. Hun ‘ik’ raakt verloren in de race van de hulpverlener om een diagnose te stellen op basis van de gedragskenmerken zoals in de DSM (diagnostisch handboek voor psychische aandoeningen) worden beschreven.
Welke hulpverlener durft uit de rol van onaantastbare alwetende diagnostisch observeerder te stappen en werkelijk contact te maken met de mens aan de andere kant van de tafel? Ook als dat in strijd is met de protocollen? Wie is in staat zijn eigen grenzen aan te geven als de lading van de ander te groot blijkt te zijn voor je eigen draagkracht en competentie als mens, los van je rol als psycholoog of hulpverlener? Niet veel, is onze constatering. Waarbij wij ons diepe respect betuigen voor degenen die binnen de kaders van de GGZ stiekem wél vanuit werkelijk contact durven te werken.
Het GGZ-immuniteitssyndroom maakt dat talentvolle, intelligente mensen die hun omgeving ontzettend veel te bieden hebben, verworden tot draaideur-patiënten die bovenop hun eigen last óók nog eens vaak ernstige klachten ontwikkelen juist door hun omgang met de GGZ. In hun poging tegengas te bieden en hun gezonde ik te laten zien, krijgen ze geen erkenning maar gewoon een nieuwe diagnose.
Wordt wakker mensen: een psychisch probleem is slechts een onderdeel van iemands identiteit. Niet andersom!